2 juli 1923 – 5 augustus 2018
Tijdens de dankdienst voor haar leven in een afgeladen Hoflandkerk in haar woonplaats Rotterdam sprak goede vriend Rob Overdijkink onderstaande woorden uit.
'Betty’s ouders kwamen in 1934 in aanraking met wat toen de Oxfordgroep heette. (Later Morele Herbewapening en nu Initiatives of Change red.) Zij waren onder de indruk van de idee van een morele en geestelijke herbewapening en een revolutie van het hart in plaats van met wapens. Betty was dus al vroeg vertrouwd met dit gedachtegoed. Stille tijd, momenten van reflectie over het eigen leven, over doen en handelen, werden en bleven van groot belang voor Betty.
Het was de tijd van het interbellum en de strijd van de grote ideologieën en ook Morele Herbewapening (MH) stond in de belangstelling. De oorlog die uitbrak was een groot trauma voor iedereen. De verwoesting van Rotterdam, de bezetting, de terreur.
Betty kon niet aan de universiteit van Leiden gaan studeren omdat ze weigerde de door de bezetter geëiste loyaliteitsverklaring te tekenen. Als alternatief ging ze een opleiding volgen tot maatschappelijk werker in Amsterdam om dit vervolgens in Rotterdam Crooswijk en op Zuid in praktijk te brengen. Ze leidde onder meer zomerkampen voor arbeidersmeisjes.
Ze raakte betrokken bij het verzet, als koerierster. Vanuit haar geloof nam zij de risico’s voor lief. Aan lef ontbrak het haar niet. Haar broer werd vanwege verzetswerk opgepakt en kwam in Buchenwald terecht, wat hij gelukkig overleefde.
De oorlog kwam ten einde en Betty ging alsnog in Leiden rechten studeren. Hier wil ik eerst even iets zeggen over de context waarin Betty en haar leeftijdgenoten hun leven weer moesten oppakken en vorm geven. Hoe zag hun wereld er uit? Nederland was een land dat leeggeplunderd, verarmd en deels verwoest was en het ook moreel moeilijk had. Wie waren de goeden en wie de slechten?
Het land raakte ook nog verwikkeld in een geldverslindende en controversiële koloniale oorlog. Er was de dreiging van de Russische expansie en de grote Europese vluchtelingenstromen. Een half miljoen Nederlanders migreerden naar verre landen op zoek naar een betere toekomst. Een kwart miljoen vluchtelingen kwamen het land binnen. Men hoopte op een nieuwe rechtvaardige maatschappij, waarvoor men in de oorlog had geleden en gestreden. Maar de oude structuren hernamen hun positie. Er heerste alom angst, haat en vergelding.
Een groep Leidse studenten, onder wie Betty, zochten en vonden in de ideeën van Morele Herbewapening iets wat bij hun idealen van verandering en behoefte aan actie aansloot. Namelijk om te strijden voor een betere wereld op grond van morele maatstaven en christelijke waarden. Het idee van de revolutie van het hart sprak haar aan. Betty speelde een actieve rol in het studententeam, dat geregeld in Leiden bij elkaar kwam op het Rapenburg nummer 4. Hier leerde ze ook Karel Gunning kennen, maar ze vond hem toen te verlegen en te links.
Een van de acties voerde naar het Roergebied waar contacten werden gelegd met mijnwerkers en staalarbeiders, waaronder de communistische aanhang zeer groot was. Verzoening was het doel. Voor Betty was dat moeilijk gezien haar ervaringen uit de oorlog. Alles in Duitsland lag in puin, de levensomstandigheden waren spartaans en de meeste Duitsers die ze ontmoette, bleken heel gewone mensen, die ook geleden hadden.
Tot ongenoegen van haar ouders en verbijstering van haar jaarclubgenoten besloot Betty vlak voor de voltooiing van haar rechtenstudie (laatste examens kwamen er aan) te stoppen en zich voltijds te gaan inzetten voor Morele Herbewapening. Dit besluit kwam mede tot stand door de groepsdruk van het team van MH, dat vond dat je beter de wereld kon verbeteren, dan jurist worden. Dat soort fouten is wel vaker gemaakt in de beweging in die tijd. Pas heel veel later vertelde ze ons eens dat ze daar achteraf spijt van had.
In haar nieuwe leven als voltijds medewerker ging ze met een Internationaal team door Europa reizen, naar het conferentiecentrum van MH in het Zwitserse Caux, naar India en naar Amerika. Het waren avontuurlijke jaren, waarbij ze soms wel vond dat ze te weinig kans kreeg zich te ontplooien.
Aan dat zwervende bestaan kwam een eind toen ze terug naar huis ging vanwege de gezondheid van haar vader. Na diens overlijden bleef ze in het ouderlijk huis op de Groene Wetering (Rotterdam) wonen om bij haar moeder te zijn. Karel Gunning, die toen als arts een aantal jaren werkzaam was in Marokko, vroeg Betty ten huwelijk en nadat ze getrouwd zijn, ging ze mee naar Marokko. Ook daar waren beiden actief in het werk van MH.
Ze was er niet veel meer dan een jaar en het was een van de gelukkigste jaren van haar leven. Toen Jeroen zich aankondigde, zijn ze terug gegaan naar Nederland en op de Groene Wetering gaan wonen. Haar moeder was de gastvrouw, maar Betty was de spin in het web. Zij hield het huis draaiende en bruisend van leven en activiteiten. Het werd het Rotterdamse centrum van de MH beweging.
Er waren wekelijkse bijeenkomsten van een groep Rotterdamse vrouwen. Er waren avonden met gastsprekers uit de hele wereld. Van havenarbeiders tot havenbaronnen waren er te gast. Toen er sociale spanningen rezen in de volkswijken op zuid vanwege de grote instroom van gastarbeiders, nodigden Betty en haar man vertegenwoordigers van de verschillende groeperingen uit inclusief de politie.
Dit leidde ertoe dat enkelen naar het internationale conferentiecentrum in Caux gingen en en een nieuw perspectief kregen. De bekende Nederlandse priester en schrijver Henri Nouwen hield er een voordracht, waaruit het initiatief voor de woongemeenschap voor verstandelijk gehandicapten ‘De Ark’ in Gouda is voortgekomen.
Er werden gezinsdagen georganiseerd. Betty hield veel van kinderen. Veel neefjes en nichtjes en kinderen van vrienden logeerden er. Jongelui hebben er tijdelijk gewoond. Wie was er niet gefascineerd door het systeem van de kantelende wastafels op de slaapkamers, het speelhuisje achter in de tuin, de gong voor de maaltijden en het decorum dat op prijs gesteld werd door de gastvrouw. Het huis heeft voor vele mensen een belangrijke rol gespeeld.
Dat gebeurde allemaal mede dankzij Betty’s grote geloof en overtuiging, volharding en dienstbaarheid. Eigenzinnig en onverzettelijk kon ze ook zijn. Voor Betty draaide het leven erom dat je recht doet aan anderen en jezelf, dat je trouw bent en dat je door het leven gaat, stap voor stap, zonder je al teveel te verbeelden. Zoals de spreuk zegt: Wijsheid kenmerkt wie bescheiden is.