Mijlpalen
Terugkijkend vinden beide vrouwen dat er de afgelopen ruim honderd jaar absoluut voortgang is geboekt op het terrein van vrouwenrechten. Sophie wijst op 1874, het jaar waarin VVAO-lid Aletta Jacobs als eerste vrouw het recht verwierf om te mogen studeren. ‘Een andere belangrijke stap was de invoering van het vrouwenkiesrecht in 1919. Althans in Nederland, in Suriname volgde dat recht pas in 1948 of eigenlijk pas in de jaren zestig voor alle vrouwen. Dit gebeurde dankzij de inzet van Corry Tendeloo, lid van het hoofdbestuur van de VVAO én betrokken bij de oprichting van de PvdA.’ Tendeloo en andere VVAO-bestuurders streden ook voor het recht voor vrouwen om na hun huwelijk te mogen werken en zelfstandig financiële beslissingen te mogen nemen. Ook zorgde ze ervoor dat in 1956 deze handelingsonbekwaamheid van vrouwen bij wet werd afgeschaft. Voor Simone is de volledige gelijkberechtiging van vrouwen voor de Nederlandse wet in 1987 een belangrijke mijlpaal. ‘En laten we niet de introductie van de pil in de jaren zestig vergeten. Dat heeft enorme gevolgen voor de bevrijding van de vrouw gehad en een boost gegeven aan de ontwikkeling van de positie van de vrouw. Dat zie je overal in de wereld gebeuren waar vrouwen zelf de controle krijgen over hun vruchtbaarheid.’
Na opleiding grote verschillen
Er zijn aantoonbaar grote stappen gemaakt, met name op het gebied van onderwijs. Sophie: ‘De VVAO is in 1918 opgericht door 250 vrouwen met een universitaire opleiding. Inmiddels zijn er meer vrouwen dan mannen die studeren. Vrouwen zijn ook sneller klaar met hun studie. Maar zodra vrouwen gaan werken, dan zie je de achterstanden oplopen. De arbeidsparticipatie van vrouwen is in Nederland nog redelijk hoog, maar als we kijken naar de beloning, dan zien we een groot verschil tussen mannen en vrouwen. Vrouwen verdienen in Nederland bruto gemiddeld dertien procent minder dan mannen. Dat is slechts deels te verklaren en begint al bij de studiekeuze. Meisjes kiezen meer voor opleidingen in taal en cultuur, zorg en maatschappij. Jongens laten hun oog meer vallen op opleidingen en werk in de beter betaalde commerciële, financiële en technische sectoren. Die keuzes leidden ertoe dat er meer vrouwen werken in het onderwijs en de zorg waar de salarissen relatief laag zijn. Al dit soort cijfers voor hoger opgeleiden laten we elk jaar zien in het VVAO Emancipatie Dashboard. Als we naar het managementniveau kijken, dan is maar een kwart van de managers vrouw tegen een derde gemiddeld in Europa. Dus er zijn ook te weinig vrouwen in middelmanagementposities om uit te kiezen voor doorstroming naar de top waar de besluiten worden genomen. Als je dat niet aanpakt, dan wordt de maatschappij door mannen ingericht. En dat hoeft niet noodzakelijkerwijs te passen bij de behoefte van vrouwen.’
Gemaakt voor mannen
Simone sluit hierbij aan. ‘Bij het inrichten van de maatschappij gaat het ook om dingen waar je niet meteen bij stilstaat. Pianotoetsen bijvoorbeeld. Die zijn gemaakt voor mannenhanden. Instrumenten voor de bouw? Gemaakt voor mannenhanden. Scherfvesten voor militairen? Tot voor kort alleen in mannenmaten beschikbaar. Ook het testen van medicijnen wordt vaker op mannen gedaan dan op vrouwen. Met als gevolg dat vrouwen dezelfde doses toegediend krijgen maar soms andere bijwerkingen krijgen, want het vrouwenlichaam werkt nu eenmaal anders dan dat van mannen. Zo willen vrouwen het altijd graag wat warmer in de kantoren, waar de temperatuur op het mannenlichaam is afgesteld. Caroline Criado Perez schreef een boek vol met dit soort voorbeelden en de schadelijke effecten daarvan op gezondheid, veiligheid en economische positie van vrouwen.’
Educatie en samenwerking
Vrouwen moeten meer meebeslissen, zowel politiek als economisch. Daar zijn beide vrouwen het over eens. Ook zien zij een belangrijke rol weggelegd voor educatie en bewustwording op jonge leeftijd. Simone: ‘Kinderen zouden op jonge leeftijd de volledige vrijheid moeten krijgen om zichzelf te ontwikkelen en een eigen mening te vormen. Zorgelijk in dit verband vind ik de conservatieve stromingen die we bij orthodoxe scholen terugzien. Kinderen worden op één bepaald spoor gezet en met een set overtuigingen geconfronteerd, en komen elkaar niet tegen, terwijl we streven naar een inclusieve samenleving.’ Ook de samenwerking tussen de verschillende vrouwennetwerken in Nederland kan beter om de positie van vrouwen te versterken. Sophie: ‘Die verbinding is zo belangrijk om vooruit te komen. Ook de verbinding met de jongere generatie, die niet meer opereert in verenigingen maar in tijdelijke projecten en spontane acties op social media. Daar zullen we op moeten aansluiten in onze werkwijze.’
Leef het voor
‘Vrouwen zijn geen slachtoffer’, besluit Simone. ‘En als je als individu dingen wilt veranderen, dan moet je in elk geval zelf het goede voorbeeld geven. Wil je dat de wereld verandert? Lever er dan een actieve bijdrage aan. Zo ben je ook een rolmodel voor je dochters en kleindochters, net zoals onze moeders ons inspireerden. Als je het goede voorbeeld geeft, dan neem je anderen daarin mee. Sophie sluit daarbij aan: ‘Dat voorleven is zo belangrijk. Gewoon dingen doen. Dat zie ik nu bij mijn dochter en mijn moeder zag dat bij mij. Door het voorbeeld van ons, moeders, moet het heel normaal worden om als meisje je ruimte te pakken en je recht uit te oefenen. We willen naar een wereld waar meisjes zich niet afvragen of ze gelijk zijn aan jongens maar ervan uitgaan dat ze gelijk zijn!’
Karin Hiralal.
