Tijdens het mini-symposium Evolving Human Rights op zondag 22 september 2024 zal Benjamin Duerr spreken over de historische vredesrol van Den Haag. Christiaan Hoekstra interviewde hem over zijn nieuwe boek Droom van Den Haag: De Vredesconferenties en het ontstaan van een nieuwe wereldorde. Het volledige interview is in november te lezen in Geschiedenis Magazine! Hieronder alvast drie korte vragen en antwoorden!
Wie op een zomerse middag in juni 1899 op het strand van Schevingen zich begaf, kon vreemd opkijken. Hoge heren en dames, sprekend in vele vreemde talen, begaven zich rond het badhuis, het Kurhaus. Wie vervolgens naar Den Haag optrok, kon bij Hotel Centraal een glimp opvangen van de wereldberoemde schrijfster en later Nobelprijswinnares Bertha von Suttner. Zodra je op het Lange Voorhout liep kon je in de Pulchri studio de nieuwe kunst bewonderen. Tegen de avond had je kans om de Poolse industrieel en schrijver Jan Bloch te zien. Hij gaf meerdere lezingen in het theater Diligentia over de noodzaak van ontwapening. Huis ten Bosch, het paleis van de koninklijke familie in het Haagse Bos aan de rand van de stad, was opnieuw ingericht. De witte eetzaal, de Chinese zaal en de Japanse zaal waren voor de conferentie zo aangekleed dat de gedelegeerden van verschillende landen daar goed konden onderhandelen.
Het is precies 125 jaar geleden dat Den Haag zo’n tweeënhalve maand in de ban raakte van de Eerste Vredesconferentie . Afgevaardigden van zo’n 23 landen waren naar Den Haag afgereisd om afspraken over ontwapening te maken. Een tweede Conferentie zou in 1907 volgen. De diplomaat en jurist Benjamin Duerr schreef er een boek over. De Droom van Den Haag. De Vredesconferenties en het ontstaan van een nieuwe wereldorde. Volgens Duerr is uit de Haagse Vredesconferenties het moderne multilateralisme ontstaan.
Waarom werd de Eerste Conferentie in 1899 in Den Haag georganiseerd?
'Door het verhevigd nationalisme, een openlijker militarisme en een versnelde geïndustrialiseerde wapenwedloop, namen de spanningen in Europa steeds meer toe. Rusland, onder leiding van tsaar Nicolaas II zag in dat het zijn bewapeningsachterstand met Oostenrijk-Hongarije niet meer kon inlopen. Doordat er ook een Europese vredesbeweging in gang was gezet, meende Nicolaas dat hij met een conferentie de bewapening kon stoppen. Daarbij was Nederland, met zijn traditie van het recht door Hugo de Groot, en neutraliteitspolitiek in de 19e eeuw, een goede locatie. De Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken, Willem Hendrik de Beaufort, zorgde voor de organisatie van de Conferenties.'
Wat waren de successen van de Eerste Conferentie?
'Er werden afspraken gemaakt over de stop van het maken van dumdumkogels (kogels met een zachte spits), gifgas en vliegtuigbommen. Er kwam een Permanent Hof van Arbitrage in Den Haag om conflicten te kunnen bemiddelen. Diplomatiek gezien was het succes, omdat dat ieder land een gelijke stem had, terwijl daarvoor vooral de machtigste landen het woord hadden. Daarmee was het een voorloper van de Verenigde Naties.'
Heb je een speciale boodschap met je boek?
'Opnieuw zijn er grote spanningen in de wereld. Daarom kunnen juist nu ideeën van recht en vrede de wereld weer verbeteren. In 1899 leken die ideeën ook te groot en onrealistisch, maar zij hebben wel tot belangrijke resultaten geleid. Nederland kan opnieuw een vredesconferentie organiseren.'
Christiaan Hoekstra.
